مجله تحقیق در عملیات در کاربردهای آن ( ریاضی کاربردی سابق )

---

شش سیگما یک متدولوژی داده محور است که باعث دستیابی به موفقیت در زمینه بهبود کیفیت و اجرای سریع و موثر در محیط خود می شود. از آنجایی که در سازمان ها معمولاً منابع مورد نیاز برای اجرای پروژه های تعریف شده شش سیگما به مراتب بیش از منابع در دسترس است لذا انتخاب و اولویت بندی پروژه ها، به منظور بیشترین استفاده از منابع در دسترس نیاز به هدایت صحیح و آگاهانه دارد. تاکنون در زمینه مساله انتخاب پروژه های شش سیگما تحقیقات مختلفی انجام شده است اما در این رو شها فرض بر استقلال معیارهای تصمی مگیری بوده است که در دنیای واقعی می تواند همواره مصداق نداشته باشد. در این مقاله، یک مدل ترکیبی چند معیاره تصمیم گیری برای زمانی که روابط یا وابستگی بین معیارها به منظور تعیین ساختار روابط بین معیارها استفاده شده است. از DEMATEL برقرار باشد ارایه شده است. در این روش از نیز جهت شناسایی وزن هر یک از معیارها با توجه به وابستگی و بازخورد استفاده شده است. سپس روش بهینه ANP برای رتبه بندی پروژه های شش سیگما توصیه شده است. VIKOR سازی چندمعیاره حل سازشی روش پیشنهادی می تواند به مدیران و کارشناسان در جهت بهبود روند انتخاب خود به خصوص زمانی که تعداد معیارها زیاد و بین آن ها همبستگی وجود دارد، کمک کند. در انتها نیز از داد ههای برگرفته از مطالعه موردی انجام شده در یک شرکت لجستیک ترکیه ای جهت آشکارکردن کارایی و نحوه استفاده روش پیشنهادی استفاده شده است.

---

تصمیم ­گیری به منظور گزینش و تخصیص سفارش به تامین­ کنندگان در زنجیره تامین به عنوان یکی از مهم­ترین مباحث در این زنجیره مطرح می­شود و در برگیرنده­ی عوامل زیادی است که گاهی در تعارض با یکدیگر قرار  می­گیرند­. در این مقاله روش تحلیل عاملی تاییدی برای شناسایی معیارهای اساسی در گزینش تامین­کنندگان بکار گرفته شد، همچنین از روش دیمتل و فرایند تحلیل شبکه به منظور رتبه­ بندی تامین­ کنندگان استفاده شد، علاوه بر این از روش برنامه­ ریزی آرمانی عدد صحیح برای هدف­ گذاری تمامی عوامل ملموس و غیر ملموس و همچنین مقادیر کمی و کیفی سطوح زنجیره تامین استفاده گردید. کاهش هزینه خرید و حمل و نقل، کاهش زمان انتظار تا دریافت سفارش، افزایش کیفیت محصول و ... به عنوان  آرمان­ها در این مقاله لحاظ گردید­ه­است، همچنین سیاست­ شرکت مبنی بر کاهش تعداد تامین­ کنندگان و تعیین میزان سفارش به تامین­ کنندگان بود که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت و براساس مدل مد نظر شرکت، سفارش ­دهی به تامین ­کنندگان صورت گرفت و در نهایت تحلیل حساسیتی بر روی محدودیت­های اساسی شرکت انجام گرفت­.

---

در این مقاله یک مدل برنامه ­ریزی ریاضی فازی برای مساله طراحی شبکه زنجیره ­تامین پایدار چند کالایی، چند دوره­ ای (شامل سه بخش خرید، تولید و توزیع) تحت شرایط رقابت و عدم قطعیت ارایه می‌گردد. سنجه­ های پایداری با استفاده از تحقیقات انجام شده و همچنین مدل SCOR، در هریک از ابعاد پایداری استخراج شده و سپس با استفاده از روش دلفی بومی سازی می‌گردد. مدل فازی به‌دست آمده با روش خمینز به مدل قطعی معادل تبدیل می‌گردد.  رویکرد حل مدل بر مبنای مدل سود سه گانه (TBL Model) و مدل آشیانه‌ای (Nested Model) انجام و با توجه به اینکه هر مدل ویژگی­های خاص مربوط به خود را دارد برای تعیین روابط بین شاخص­ ها و میزان اهمیت هر شاخص واعمال آن در مدل به ترتیب از روش DANP و DEMATEL استفاده می­گردد. در ادامه برای نشان دادن کارایی مدل و رویکرد حل، یک مثال واقعی در صنعت فرآورده­ های نسوز  ارایه و در نهایت نتایج به‌دست آمده بر مبنای دو مدل مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار گرفته و پیشنهادات لازم ارایه می‌گردد.

---

یکی از فناوری‌های نوظهوری که پیش ­بینی می‌شود تاثیرات شگرفی بر توسعه‌ی جوامع داشته باشد، فناوری اینترنت اشیا می‌باشد. نظر به چشم­ اندازهای پیش روی این فناوری و تلاش کشور برای توسعه‌ی آن، ضروری است تا برای سیاستگذاری آن اقدام گردد. نظام نوآوری فناورانه یکی از مهم‌ترین رویکردهای پویا در سیاستگذاری فناوری‌های نوین می‌باشد. در این دیدگاه با تحلیل کارکردهای متنوعی که بر روی توسعه‌ی یک فناوری تاثیرگذار می‌باشند، مسیر مناسب پیشرفت فناوری تبیین می‌گردد. به همین دلیل بر اساس مطالعات پیشین این حوزه، ۱۰ عامل اصلی تاثیرگذار بر توسعه‌ی فناوری‌های نوظهور شناسایی گردید و با استفاده از روش پویایی‌های سیستم و دیماتل فازی نحوه‌ی اثرگذاری عوامل دهگانه بر یکدیگر شناسایی شد و تعاملات میان این کارکردها مدل گردید. ۴ عامل شکل‌گیری بازار، بسیج منابع، بهره­ برداری از رژیم موجود و سیاستگذاری و ایجاد هماهنگی بیش ترین تاثیر مستقیم را بر سایر عوامل دارا بودند. همچنین ۵ عامل سیاستگذاری و ایجاد هماهنگی، شکل‌گیری بازار، فعالیت‌های کارآفرینانه، ایجاد ساختار و بسیج منابع دارای بیش ترین تاثیر به صورت کلی بودند. با توجه به محدودیت منابع در یک سیستم، باید عمده‌ی توجه سیاستگذار بر عواملی باشد که بیش ترین تاثیر مستقیم و کل و نیز بیش ترین روابط و حلقه‌های بازخوردی را دارا می‌باشند که در این تحقیق چهار عامل شکل‌گیری بازار، بسیج منابع، فعالیت‌های کارآفرینانه و سیاستگذاری و ایجاد هماهنگی می‌باشند. با توجه به ماهیت پویای توسعه‌ی فناوری، این مدل می‌تواند در فرایند تصمیم­ گیری برای توسعه‌ی اینترنت اشیا به سیاستگذاران کشور یاری رساند.

---

هدف از این پژوهش، شناسایی و سنجش شدت تأثیر عوامل مؤثر بر زنجیره‌تأمین سبز در صنعت فولاد گیلان است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی و از نوع کمی است که داده‌های مربوط با روش میدانی و ابزار پرسشنامه و مصاحبه گردآوری گردیده‌اند. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان صنعت فولاد و اساتید دانشگاه در استان گیلان است که در مرحله اول ۲۵ نفر از طریق نمونه‌گیری قضاوتی برای شناسایی مؤلفه‌ها و شاخص‌های زنجیره سبز انتخاب شدند. در مرحله دوم نیز پرسشنامه روش‌ دیمتل فازی در اختیار ۸ نفر از خبرگان قرار گرفت. در فرایند انجام پژوهش، پس از شناسایی شاخص‌ها با استفاده از مطالعه مبانی نظری، ۵ شاخص اصلی و ۲۵ زیر شاخص مهم با استفاده از تکنیک دلفی فازی مشخص گردیدند. سپس با به‌کارگیری تکنیک دیمتل فازی، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هریک از شاخص­ها مشخص شد که در ‌بین شاخص­های اصلی "شاخص محیطی" با مقدار اثرگذاری ۰/۷۹۲ تأثیرگذارترین و "شاخص مالی" با مقدار اثرپذیری خالص ۰/۹۹۶- تأثیرپذیرترین شاخص می‌باشند.

---

دیمتل یکی از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره است که روابط علی و معلولی بین عوامل مختلف را به‌طور دقیق شناسایی می‌کند. این روش با تعیین شدت تاثیر بین عوامل، آن‌ها را بر اساس میزان تاثیرگذاری‌شان در یک سیستم اولویت‌بندی می‌کند. بدین ترتیب، شرکت‌ها می‌توانند ابزارهایی را که بیشترین تاثیر را بر بهبود فرآیندهای تولید دارند شناسایی کرده و در اولویت قرار دهند. تولید ناب رویکردی است که به دنبال شناسایی و حذف اتلاف­ ها از سیستم تولیدی می ­باشد. در این مسیر ابتدا با مرور ادبیات موضوع تعداد ۱۴ ابزار تولید ناب شناسایی شد؛ در مرحله بعد با استفاده از نظر خبرگان، ۱۰ مورد از ابزارهای کامل­ تر و جامع ­تر برگزیده شد. در نهایت، با استفاده از تکنیک دیمتل فازی این ابزارهای ۱۰ گانه منتخب اولویت‌بندی شد. اولویت­ بندی به‌دست آمده نشان می ­دهد که ابزارهای تاثیرگذار شامل استفاده از روش تفکر برنامه ­ریزی، انجام، بررسی، عمل به همراه کایزن، استفاده از تحلیل ABC برای کنترل موجودی، اعمال کنترل بصری موجودی در ایستگاه های کاری و عوامل تاثیرپذیر استفاده از حالت شکست و تحلیل اثر برای کاهش خرابی دستگاه و استفاده از تعمیر و نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان در دستیابی به تولید ناب کارکرد بیشتری دارند. این ابزارها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تولید خود را بهینه‌سازی کرده و به هدف تولید ناب دست یابند.